سرمادرمانی و شیمی درمانی sprout tips سیب زمینی به منظور تولید گیاهان عاری از ویروس های plrv و pvy

سیب زمینی زراعی با نام علمی .solanum tuberosum l گیاهی اتوتتراپلوئید وهتروزیگوس می باشد، این محصول غده ای نقش مهمی در تغذیه مردم جهان دارد وبه دلیل عملکرد بسیار بالا در واحد سطح، انرژی و پروتئین در واحد سطح بیش از گندم و برنج دارد. سیب زمینی به عنوان یکی از مهمترین محصولات کشاورزی جهان بعد از گندم، برنج وذرت در جایگاه چهارم از نظر اهمیت قرار دارد. در زراعت و باغبانی از غده سیب زمینی برای تکثیر غیر جنسی این محصول استفاده می شود. ولی این نوع تکثیر باعث آلودگی ویروسی از نسلی به نسل دیگر، موجب افزایش شدت بیماری وکاهش عملکرد از سالی به سال دیگر می شوند. از اینرو برای تولید گیاهان عاری از ویروس های خسارت زای سیب زمینی به ویژه ویروس پیچیدگی برگ (plrv) و ویروس y (pvy) از کشت مریستم توأم با تکنیک های شیمی درمانی، سرمادرمانی ویا الکتروتراپی استفاده می شود. این تحقیق با اهداف بررسی اثر تنظیم کننده های رشد، روی کشت درون شیشه ای دو رقم سیب زمینی چاندراموخ و مارفونا و همچنین بررسی اثر متقابل کشت اسپراوت (sprout tip) توأم با شیمی درمانی و سرمادرمانی در تولید گیاهان عاری از ویروس انجام شد. بهینه سازی محیط کشت، با حضور دو تنظیم کننده رشد naa در سطوح صفر، 1/0، 3/0 و 5/0 میلی گرم در لیتر و bap در سطوح صفر، 2/0 و 4/0 میلی گرم در لیتر وریزنمونه sprout tip در سه اندازه 1، 2 و 3 میلی متر روی محیط کشت ms به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرارانجام شد. بیشترین طول گیاهچه در رقم چاندراموخ در تیمار naa و bap به ترتیب در غلظت های ( 3/0و4/0) و( 5/0و2/0) میلی گرم در لیتر با sprout tip در اندازه 2 میلی متر و در رقم مارفونا در تیمار( 5/0وصفر) میلی گرم در لیتر با ریزنمونه در اندازه 3 میلی متر مشاهده شد. بیشترین تعداد برگ و تعداد گره در رقم چاندراموخ و مارفونا به ترتیب در غلظت های( 1/0 و صفر) و (3/0وصفر ) میلی گرم در لیتر در تیمار naa و bap با اندازه ریزنمونه 2 و 3 میلی متر مشاهده شد. بیشترین تعداد ریشه در رقم چاندراموخ در تیمار naa و bap به ترتیب در غلظت های (5/0و2/0) ، (5/0و صفر) و(1/0و صفر) میلی گرم در لیتر ، و بیشترین طول ریشه در تیمار 1/0 میلی گرم در لیتر naa و صفر میلی گرم در لیتر bap با اندازه ریزنمونه 2میلی متر بود. در رقم مارفونا بیشترین تعداد ریشه و طول ریشه در تیمار naa و bap به ترتیب در غلظت های (3/0و صفر) و( 5/0و صفر) میلی گرم در لیتر با اندازه ریزنمونه 3 میلی متر مشاهده شد. در روش شیمی درمانی، رایبووایرین (ribovirin) با غلظت های صفر، 20، 40 و 60 میلی گرم در لیتر باعث حذف ویروسهای pvy و plrv در رقم چاندراموخ در ریزنمونه های با اندازه 3 و 5 میلی متر شد. اما در رقم مارفونا ویروسpvy درغلظت 40 میلی گرم در لیتر و اندازه ریزنمونه 5 میلی متر و همچنین در غلظت 60 میلی گرم در لیترو اندازه ریزنمونه 3 میلی متر حذف شد. همچنین plrv در غلظت 20 میلی گرم در لیتر و اندازه ریزنمونه 3 میلی متر، غلظت 40 میلی گرم در لیتر و ریزنمونه ها در اندازه 3 و 5 میلی متر و غلظت 60 میلی گرم در لیتر واندازه ریزنمونه 3 میلی متر حذف گردید. آزاسیتیدین (azacytidine) به ترتیب درغلظت های صفر، 20 و40 میلی گرم در لیتر واندازه ریزنمونه 3 و 5 میلی متر موفق به حذف ویروس pvy و در غلظت 20 میلی گرم در لیتر و اندازه 3 میلی متر و همچنین درغلظت 60 میلی گرم در لیتر و اندازه ریزنمونه 3 و 5 میلی متر باعث حذف ویروسplrv در سیب زمینی رقم چاندراموخ شد. آزاسیتیدین در غلظت های 20 و60 میلی گرم در لیتر واندازه ریز نمونه 3 و 5 میلی متر باعث حذف ویروس pvy در رقم مارفونا شد. به جز یک مورد که در غلظت 60 میلیگرم در لیترو اندازه ریزنمونه 5 میلی متر که ویروسplrv مشاهده شده بود ودر بقیه غلظت ها ویروسplrv ردیابی نشد. در مجموع با توجه به نتایح حاصل از روش شیمی درمانی در حذف plrv و pvy در دو رقم چاندراموخ و مارفونا به نظر می رسد غلظت های بالاتری از آزاسیتیدین و رایبووایرین به ترتیب در رقم چاندراموخ و رقم مارفونا به منظور حذف ویروس ها مورد نیاز باشد. در این پژوهش از روش سرمادرمانی جهت حذف ویروسهای plrv و pvy استفاده شد. ولی نتایج بدست آمده رضایت بخش نبود.